Autor: Bart

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił wszystkie sześć skarg kasacyjnych na wyroki WSA stwierdzające, że KRRiT dopuściła się bezczynności, nie rozpoznając skarg Fundacji Basta broniącej praw osób LGBT+.

Fundacja Basta zajmuje się monitorowaniem mediów pod kątem mowy nienawiści skierowanej wobec społeczności LGBT+. Złożyliśmy wiele skarg do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji na audycje w TVP Info, TV Trwam oraz Radiu Maryja, w których prezentowano treści jawnie homofobiczne i transfobiczne.

Naszym zdaniem Fundacji naruszało to art. 18 ustawy o radiofonii i telewizji, który stanowi, że audycje lub inne przekazy „nie mogą zawierać treści nawołujących do nienawiści lub przemocy lub dyskryminujących ze względu na (…) orientację seksualną”.

Przewodniczący KRRiT Maciej Świrski nie podjął jednak postępowań w tych sprawach, poinformował jedynie pisemnie wnioskodawców, że nie dopatrzył się naruszeń w żadnej z audycji. Głównym argumentem organu było to, że Fundacja nie może być stroną w postępowaniu na podstawie art. 18.

W grudniu 2022 r. złożyliśmy łącznie sześć skarg na bezczynność organu (sygn.: II GSK 1773/23, II GSK 1774/23, II GSK 1775/23, II GSK 2028/23, II GSK 2057/23). Stołeczny WSA w czerwcu 2023 r. we wszystkich sprawach przyznał rację skarżącym, stwierdzając, że przewodniczący KRRiT powinien się zająć tymi sprawami. Organ złożył jednak skargi kasacyjne do NSA, który we wtorek we wszystkich przypadkach podtrzymał stanowisko WSA.

W pierwszej kolejności sąd oddalił zarzut na podstawie art. 141 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi dotyczący wadliwości uzasadnienia wyroków WSA. Jednak zdaniem składu orzekającego ten przepis stosuje się jedynie do formalnych wymogów uzasadnienia, które zostały spełnione. Za bezzasadny NSA uznał też zarzut, iż sąd wojewódzki nie wskazał, jak organ ma postąpić ze skargą. WSA nie mógł tego jednak zrobić, gdyż takie wytyczne są możliwe tylko wtedy, gdy organ, rozpoznając sprawę, błędnie ustalił stan faktyczny – tu zaś nie doszło nawet do rozpoznania sprawy. KRRiT powinna więc podjąć działania określone prawem.

NSA podkreślił też, że nie ocenia merytorycznego rozpoznania sprawy, do którego nie doszło, ale sam fakt formalnej reakcji na skargę, która powinna się zakończyć wszczęciem postępowania. Tego zaś organ nie zrobił. Nietrafiony był też pogląd KRRiT, że Fundacja nie może takiej skargi wnieść. Sąd wskazał, że mogła to zrobić we własnym imieniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził bezczynność przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w sprawach trzech skarg naszej Fundacji. Alarmowaliśmy że w audycjach TVP i Radia Maryja szerzona była mowa nienawiści wobec osób LGBT+, ale KRRIT nie zdecydowała się wszczęcie postępowań w tej sprawie.

W grudniu 2022 r. skierowaliśmy do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargi na przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji ws. audycji mających propagować mowę nienawiści wobec osób ze społeczności LGBT+. Audycje, których dotyczyły skargi to: “#Jedziemy” na kanale TVP Info z 4 maja 2022 r., przedstawiająca nagranie gościnnego komentatora Jarosława Jakimowicza zrywającego tęczową flagę, “Aktualności dnia” na antenie Radia Maryja z 31 maja 2022 r. z udziałem prof. Pawła Bortkiewicza, który określił w niej społeczność LGBT+ mianem patologii, kłamstwa i zła, oraz audycja z 10 sierpnia 2022 r., także w Radiu Maryja, w której wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski określił regulacje w zakresie adopcji dzieci przez pary jednopłciowe mianem zinstytucjonalizowanej dewiacji.

We wnioskach do przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji domagaliśmy się wszczęcia z urzędu postępowań administracyjnych względem TVP i Radia Maryja ze względu na naruszenie przez nich art. 18 ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji. Artykuł ten zakazuje m.in. emisji audycji propagujących działania sprzeczne z prawem oraz postaw i poglądów sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym, w szczególności zawierających treści nawołujące do nienawiści i przemocy oraz treści dyskryminujące ze względu na orientację seksualną. Jest to jedyny przepis w polskim porządku prawnym chroniący osoby LGBT+ przez propagowaniem wymierzonej w nich mowy nienawiści.

Sąd przyznał rację Fundacji Basta

Przewodniczący KRRiT nie rozpatrywał wniosków naszej fundacji, stwierdzając, że nie może być ona stroną w postępowaniu dotyczącym naruszenia art. 18 ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji. Ograniczał się jedynie do pisemnej odpowiedzi, że nie dopatrzył się naruszeń prawa w żadnej z audycji. Sąd przyznał rację naszej fundacji W związku z tym organizacja poskarżyła się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Ten potwierdził, że praktyka KRRiT jest błędna, a organizacje społeczne mają prawo domagać się reagowania na homofobię i transfobię. Sąd uznał, że zgodnie z art. 31 kodeksu postępowania administracyjnego organizacje społeczne mogą domagać się wszczynania postępowania administracyjnego w sprawach audycji zawierających homofobiczne treści. WSA zobowiązał KRRiT do rozpatrzenia wniosków Fundacji w ciągu miesiąca.

– Należy spodziewać się, że KRRiT wyda postanowienia o odmowie wszczęcia postępowań przeciwko TVP i Radiu Maryja publikujących nienawistne treści. W takiej sytuacji Fundacja ponownie wystąpi na drogę sądową. Jeśli natomiast KRRiT zaniecha powyższego obowiązku, Fundacja Basta ponownie wystąpi do sądu, domagając się ukarania przewodniczącego KRRiT grzywną – podano w komunikacie Fundacji Basta. Fundacja Basta cały czas prowadzi działania związane z homofobią, transfobią i innymi przejawami mowy nienawiści w mediach. Od marca 2022 r. złożyliśmy już  15 wniosków do KRRiT i siedem skarg na bezczynność. We wrześniu zakończyła się 6-letnia kadencja poprzedniego składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z Witoldem Kołodziejskim jako przewodniczącym. Nowym składem Krajowej Rady kieruje Maciej Świrski.