Czas skończyć z prześladowaniem sygnalistów

Fundacja Basta wraz z ARTICLE 19, Siecią Obywatelską Watchdog Polska i 40-stoma innymi organizacjami apelują o efektywne wdrożenie unijnej Dyrektywy anty-SLAPPowej w Polsce, aby zapobiegać nadużyciom prawnym wymierzonym w dziennikarzy, aktywistki i naukowców.

Potrzeba realnej ochrony przed SLAPP-ami

SLAPP-y – strategiczne działania prawne zmierzające do stłumienie debaty publicznej – są stosowane przeciwko osobom działającym w interesie publicznym. Celem SLAPPów nie jest wygranie postępowania; często są całkowicie lub częściowo bezzasadne. Zmierzają one do zniechęcenia przeciwnika procesowego do dalszej krytyki poprzez jego obciążenie czasowe, psychiczne i finansowe.

Polska ma dwa lata na implementację tzw. dyrektywy anty-SLAPPowej, która została przyjęta w kwietniu 2024 r. Jednak sam minimalny standard ustanowiony w dyrektywie w warunkach polskich nie będzie wystarczał, by skutecznie chronić obywateli przed nieuzasadnionymi działaniami prawnymi.

Główne  postulaty 

Kluczowe propozycje organizacji-sygnatariuszy apelu obejmują:

• Wprowadzenie ochrony przed SLAPPami nie tylko postępowaniach cywilnych, ale też w procedurze karnej;
• Wprowadzenie odpowiednio obszernego katalogu przesłanek wskazujących, że celem postępowania jest tłumienie debaty publicznej;
• Rozszerzenie ochrony na wszystkie postępowania krajowe – instrumenty z dyrektywy nie powinny mieć zastosowania tylko do spraw o charakterze transgranicznym;
• Wprowadzenie mechanizmu wczesnego oddalenia – tj. szybkiego odrzucania spraw SLAPP, aby chronić pozwanych przed długotrwałym i kosztownym procesem – i uwzględnienie szerszych przesłanek zastosowania tej instytucji;
• Dekryminalizacja zniesławienia i znieważania oraz rozważenie szerszych zmian w prawie karnym;
• Zakaz inicjowania postępowań o ochronę dobrego imienia przez Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego;
• Sankcje dla inicjatorów SLAPP oraz pełny zwrot kosztów procesowych dla osób niesłusznie pozwanych.

Stawką jest otwarta debata publiczna

SLAPP-y są zagrożeniem dla otwartej debaty, stanowiącej fundament społeczeństw demokratycznych. Dlatego konieczne są daleko idące zmiany prawne, które skutecznie będą przeciwdziałały tego typu działaniom.

Organizacje pozarządowe wzywają władze do szybkiego działania i współpracy w tworzeniu kompleksowych mechanizmów prawnych, które skutecznie ochronią wolność słowa oraz prawo obywateli do uczestniczenia w debacie publicznej.

Apel podpisali

1. ARTICLE 19

2. Atlas Nienawiści

3. Blue Dragon Institute

4. Fundacja AUTONOMIA

5. Fundacja Basta

6. Fundacja ClientEarth

7. Fundacja „Dom tam gdzie Ty”

8. Fundacja Frank Bold

9. Fundacja Jesteśmy Ważni

10. Fundacja Lasy i Obywatele

11. Fundacja Media Forum

12. Fundacja Miasto Obywatelskie Lubartów

13. Fundacja Moc Partnerstwa

14. Fundacja Niech Żyją

15. Fundacja Reporterów

16. Fundacja Stocznia

17. Fundacja w Stronę Dialogu

18. Fundacja Wolności

19. Fundacja Wolność od Religii

20. Fundacja Wymiany Kulturowej toTU toTAM

21. Green REV Institute i European Fem Institute

22. Helsińska Fundacja Praw Człowieka

23. Inicjatywa „Nasz Rzecznik”

24. Izba Wydawców Prasy

25. Kampania Przeciw Homofobii

26. Klub Tarcza

27. NOMADA – Stowarzyszenie na Rzecz Integracji Społeczeństwa Wielokulturowego

28. OKO.press

29. Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii

30. Press Club Polska

31. Rada Polskich Mediów

32. Sieć Obywatelska Watchdog Polska

33. Stowarzyszenie „Jesteśmy Razem” w Kaliszu Pomorskim

34. Stowarzyszenie Amnesty International

35. Stowarzyszenie Gazet Lokalnych

36. Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego / Krytyka Polityczna

37. Stowarzyszenie Klon/Jawor

38. Stowarzyszenie Lambda Warszawa

39. Stowarzyszenie Mediów Lokalnych

40. Stowarzyszenie Miasto Jest Nasze

41. Stowarzyszenie Praktyków Transformacji Cyfrowych

42. Towarzystwo Dziennikarskie

43. Towarzystwo na rzecz Ziemi

44. Związek Zawodowy Związkowa Alternatywa

45. Reset Obywatelski

45. Reset Obywatelski

Rekomendacje antySLAPP

Apel organizacji pozarządowych